منظور از شیوه آموزش پنهان در آموزش کودکان چیست؟

شیوه آموزش پنهان روشی است که من برای آموزش به کودکان، از آن استفاده می کنم و تلاش می کنم که محصولات آموزشی را بر این اساس طراحی نمایم.

قصد دارم تا در این مطلب به معرفی آن بپردازم، اما برای معرفی آن لازم است تا شیوه رایج در آموزش را کمی بیشتر بررسی نماییم:

شیوه مرسوم در آموزش کودکان:

یکی از قدیمی ترین شیوه های آموزش یک مطلب، این است که آموزش دهنده، صفر تا صد مطلب مورد نظر خود را به صورت مستقیم به دانش آموز خود توضیح می هد. در این شیوه که معمولاً تدریس نامیده می شود، فرض اساسی بر آگاهی آموزگار و ناآگاهی دانش آموز گذاشته می شود و مدرس خود را موظف به انتقال این آگاهی از سمت خود به دانش آموز می داند.

فعال ترین شخص در این روش انتقال، معلم است و منفعل ترین شخص، دانش آموز.

شاید این شیوه، یکی از انواع روش های آموزش باشد، اما مسلماً بهترین، نیست.

زیرا در این شیوه، دانش آموز یا دانشجو نقش مهمی به جز شنیدن و دریافت اطلاعات بازی نمی کند و درگیر نشدن وی در امر یادگیری، معمولاً سبب سطحی بودن و ناپایداری آموخته های ایشان می گردد.

این، همان شیوه آموزشی «معلم محور» است که در سال های اخیر نقدهای جدی و مهمی به آن وارد شده است.

امروزه می دانیم که برای رساندن دانش آموزان به سطح مطلوبی از درک یک موضوع آموزشی، باید خود او را به شکل های مختلف درگیر فرآیند آموزش نماییم.

در این فرآیند، هر چه نقش دانش آموز پررنگ تر و جدی تر باشد، یادگیری عمیق تر و ماندگارتر خواهد بود.

شکل گیری و اجرای شیوه آموزش پنهان:

شیوه آموزش_پنهان که در ابتدا برای ارائه تکالیف روزانه دانش آموزان شکل گرفت، شیوه ایست که بدون توضیح اضافه یا تدریس مستقیم یک مطلب به دانش آموز، می کوشد تا با مطرح کردن سؤالات یا فعالیت های مناسب، بر اساس آگاهی های قبلی دانش آموز در یک مطلب خاص، او را به سطح بالاتری از  درک و شناخت نسبت به آن موضوع، هدایت نماید.

در واقع درست است که دانش آموز به ظاهر در حال پاسخ دادن به یک سؤال یا انجام یک فعالیت است، اما در لایه زیرین آن، در حال دریافت و یادگیری یک مطلب آموزشی یا زمینه سازی برای یادگیری بعدی نیز هست.

این شیوه آموزشی نیاز به حضور یک فرد متخصص در زمینه آن مطلب آموزشی در کنار دانش آموز، ندارد و فرد بزرگسالی که کودک را همراهی می کند، صرفاً نقش یک هدایت کننده و همراه را بازی می کند، نه یک مدرس یا آموزگار.

در این روش تلاش می شود که فعالیت ها و پرسش ها، به گونه ای طراحی شوند که دانش آموز با انجام دادن آنها، یک مسیر آرام، پیوسته و در عین حال صعودی را با تکیه بر توانایی ها و مهارتهای ذهنی و جسمی خود طی کند و به مرور به درک عمیق تری از آن مطلب آموزشی دست یابد، بدون آن که بخواهیم آن موضوع را به طور مستقیم به او توضیح داده یا بفهمانیم.

من از اجرای این شیوه آموزشی که به دلیل پنهان بودن آموزش در لابه لای انجام فعالیت ها، آن را «آموزش_پنهان» نامیده ام، نتایج و بازخوردهای بسیار امیدوارکننده و مثبتی دریافت نموده ام.

به همین خاطر تلاش می کنم تا محصولات آموزشی(کاربرگ های) سایت «دوران طلایی» را نیز تا حد امکان، بر همین اساس طراحی و تولید نمایم تا دانش آموزان در حین انجام این فعالیت ها با تکیه بر آگاهی های قبلی یا مثالها و نمونه های موجود و تحلیل این آگاهی ها، به درک بهتری از آن موضوع برسند.

این شیوه از حدود سال 1390 به مرور و در حین اجرای وظایف شغلی ام در مدرسه، شکل گرفت و بر اساس آن مقاله ای پژوهشی با عنوان «طراحی، ارائه و ارزیابی شیوه آموزش پنهان تکلیف دهی به منظور ارتقاء پارامترهای یادگیری دانش آموزان دبستان» نیز آماده گردید و در آبانماه 94 در اولین همایش ملی روانشناسی مدرسه که در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار گردید، ارائه شد.

در فایل صوتی زیر توضیحات بیشتری راجع به این سبک داده شده است، که شما را به شنیدن آن دعوت می نمایم:

برای دانلود و ذخیره این فایل، روی سه نقطه در گوشه سمت راست فایل کلیک کنید و Download را انتخاب کنید.