کلید اصلی داشتن خط زیبا در کودکان: تقویت دست ورزی و مهارت های حرکتی ظریف

دست ورزی چیست؟

داشتن یک دست خط خوب، قوی، زیبا و منسجم و یا توانایی انجام ماهرانه کارهای دستی مختلف به عوامل متفاوتی ارتباط داره که دست ورزی به معنای تربیت دست و انگشتان برای استفاده ماهرانه از اونا در هنگام نوشتن و یا انجام کارهای دستی، یکی از مهم ترین این عوامله.

مهارت های حرکتی ظریف:

 مسئله مهمی که باید در رابطه با دست خط و همین طور مهارت در کارهای دستی بهش توجه کرد، اینه که مهارت زیبا نویسی و خوش خطی و همین طور ساخت کاردستی های زیبا و ماهرانه، از هر نوعی، ارتباط  بسیار نزدیکی با مهارت های حرکتی ظریف داره.

مهارت های حرکتی ظریف به مجموعه حرکاتی گفته می شه که به عضلات ظریف مچ، دست و به ویژه انگشتان ارتباط دارند.

کودکانی که عضلات دست و انگشتان تواناتری دارند، معمولاً بهتر، راحت تر، سریع تر و زیباتر می نویسند و در هنگام نوشتن دیرتر خسته میشن.

بنابراین یکی از مهارت هایی که حتماً باید با کودکان تمرین کرد، حرکات و فعالیت هایی هستند که موجب تقویت و افزایش مهارت این عضلات می شن.

این مهارت یکی از اصلی ترین مهارت هاییه که همه کودکان قبل از ورود به مدرسه باید در اون به توانایی برسند و علاوه بر اثرات مثبت آموزشی، می تونه سبب افزایش اعتماد به نفس به خاطر انجام ماهرانه کارهای دستی و یا داشتن دست خط زیبا و یا سرعت عمل در انجام این وظایف بشه.

از طرفی توانایی در این مهارت باعث میشه که کودک در انجام خیلی از کارهای شخصی خودش هم موفق و خوب عمل کنه و وابستگی کمتری برای انجام این کارها به بزرگسالان داشته باشه و خود این موضوع هم سبب افزایش اعتماد به نفس کودک میشه. بستن و باز کردن زیپ و دکمه لباس، گره زدن و باز کردن بندکفش و یا کندن پوست یک میوه هم به توانایی در این مهارت ارتباط دارند.

چگونه ضعف کودکان در دست ورزی یا مهارت های حرکتی ظریف را تشخیص دهیم؟

نشانه های عمومی کودکانی که به دلیل ضعف عضلات، دست خط ناخوانا و نازیبایی دارن و یا احتمال بروز این مسئله در اونا زیاده و به طور کلی در دست ورزی ضعیف هستند، این مواردند:

* اغلب این کودکان به نقاشی و مخصوصاً به رنگ آمیزی اون بی علاقه هستند، مخصوصاً اگر قرار باشه با مداد رنگی، رنگ آمیزی بکنند.

* این کودکان معمولاً ترجیح می دهند از ماژیک یا پاستل و یا هر ابزار دیگه ای که فشار دست کمتری نیاز داره برای رنگ زدن استفاده کنند، چون در هنگام رنگ آمیزی با مداد رنگی، بیشتر به دستشون فشار میاد و زودتر خسته میشن. البته اگر هم مجبور باشن از مداد رنگی استفاده کنند، بسیار کم رنگ، رنگ می زنند.

* به طور کلی این بچه ها علاقه ای به انجام فعالیت ها و کارهای دستی از هر نوعی که باشه ندارن و در استفاده از ابزار آلات گوناگون مثل قیچی، کارد، آچار و … ضعیف تر و ناتوان تر از همسالانشون هستند.

* دست این بچه ها در حالت کلی ضعیف و بسیار شُل به نظر میرسه و این مسئله رو میشه هنگام دست دادن با اونا و یا در دست گرفتن دستشون احساس کرد.

همه یا بعضی از موارد بالا با شدت و ضعف های مختلف در کودکانی که در مهارت های حرکتی ظریف توانا نیستند، دیده میشه و برای برطرف کردن این ضعف و پیشگیری از مشکلات بعدی در مدرسه باید از کودکی برای تقویت این مهارت در بچه ها برنامه ریزی کرد.

چگونه می توان مهارت دست ورزی را در کودکان تقویت نمود؟

تمرینات حرکتی مختلفی وجود دارن که هم سبب افزایش قدرت ماهیچه های ظریف دست کودکان میشن و هم افزایش مهارت اونا و ظرافت بیشتر در هنگام استفاده از دست و انگشتانشون در هنگام نوشتن و یا انجام سایر کارهای دستی و یا استفاده از ابزار گوناگون.

البته هر چه تمرین ها در قالب بازی و فعالیت های جذاب تر و به صورت پنهان ارائه بشن تاثیرگذاری بیشتری خواهند داشت و احتمال علاقمندی کودک به انجامشون بیشتر میشه. 

فعالیت های مفید:

* کودکان باید از سنین پایین اجازه استفاده از ابزارهای مختلف رو پیدا کنند. قاشق معمولاً اولین ابزاریه که بچه ها دوست دارن شخصاً ازش استفاده کنند و باید امکان استفاده از اون رو از همون کودکی به بچه ها بدیم تا در کاربرد اون مهارت پیدا کنن. البته واضحه که در ابتدای کار، کودک تمام محتویات قاشق رو روی زمین یا لباسش می ریزه، اما به مرور در استفاده از اون ماهرتر میشه. در ادامه کودک باید یاد بگیره که از ابزارهای دیگه ای مثل قیچی، کارد میوه خوری، سوزن، پیچ گوشتی، رنده و … هم با نظارت والدین استفاده کنه و در استفاده از اونا مهارت کسب کنه.

* بازی با انواع خمیر چه خمیر دست ساز در خونه و یا خمیرهای بازی آماده و همین طور گل رس و  ورز دادن و ساخت اشکال مختلف با اونا یکی از جذاب ترین و در عین حال مؤثرترین راه های تقویت مهارت های حرکتی ظریف در کودکانه که میشه از سن خیلی کم هم اونا رو در اختیار کودک قرار داد و به کمک اونا ماهیچه های دست، مچ و انگشتانشون رو تقویت کرد.

 * تشویق کودک به استفاده از مدادرنگی و توصیه به افزایش فشار مداد بر روی کاغذ و رنگ آمیزی پررنگ تر هم در تقویت عضلات ظریف انگشتان دست کودک خیلی مفیده. اگر کودک به این کار بی علاقه است ازش بخواهید با مداد رنگی یه برگه کاغذ یا یک ورق روزنامه را خیلی محکم خط خطی کنه.

* باز کردن و بستن گیره های لباس هم فعالیت مناسبیه که ماهیچه های ظریف انگشتان دست، به ویژه انگشتانی که در نوشتن هم به کار برده میشن درگیر می کنه و سبب تقویت اونا میشه. ابتدا از گیره های نرم تر پلاستیکی یا فلزی شروع کنید و پس از آن به سراغ گیره های سفت تر و قوی تر مثل گیره های چوبی برید.

برای جذاب تر شدن این کار از کودک بخواهید که گیره ها رو به لبه های یک کاسه یا بشقاب و یا دور تا دور یک تکه مقوا وصل کنه و بعد جدا کنه و یا تعدادی عکس رو با گیره به یک بند یا طناب آویزان کنه.

* بستن و باز کردن سنجاق قفلی هم همین تأثیر رو بر روی کودکان داره.

* قیچی کردن کاغذ و بریدن دور اشکال مختلف و همین طور قیچی کردن پارچه با ضخامت های متفاوت هم از تمرینات مفید برای افزایش این مهارته.

* مچاله کردن کاغذ و روزنامه، قیچی کردن و چسباندن، پررنگ کردن خطوط نقطه چین، جابه جا کردن قطعات ریز با انبر کوچک، موچین یا پنس، به نخ کشیدن مهره ها در سایز های مختلف، گره زدن و باز کردن گره ها و حتی پاره کردن دقیق کاغذ با دست می تونه سبب افزایش قدرت، مهارت و ظرافت در عضلات ظریف انگشتان و بهبود توانایی اونا برای نوشتن و انجام کارهای دستی بشه.

کودکی که در این زمینه توانایی کسب کرده باشه خوانا، زیبا و تمیز می نویسه و کمتر و دیرتر از نوشتن خسته میشه و برای مثال در موقع املا نوشتن عقب نمی مونه.

نکته:

علاوه بر اینکه تمرینات گفته شده باید برای کودکان پیش از دبستان به طور مرتب و مستمر به کار برده بشه، اگر دانش آموزان مدرسه ای هم با مشکلاتی مثل بدخطی یا خسته شدن سریع دست در هنگام نوشتن و یا ناتوانی در رسم اشکال هندسی و استفاده از ابزارهای مختلف مثل خط کش، پاک کن، تراش، پرگار و… رو به رو هستند و یا در انجام کارهای شخصی مثل بستن دکمه لباس و بندکفش و …مشکل دارند، انجام مداوم این تمرینات به رفع مشکلاتشون کمک زیادی میکنه.

منبع تصویر شاخص : brookridgedayschool.com

این مطالب رو هم مطالعه کنید:

سلامتی جسمی و روحی کودکان با تقویت مهارت های حرکتی