با این بازی ها هوش دیداری فضایی فرزندتان را تقویت کنید.

 هوش دیداری فضایی و روش هایی برای تقویت آن در کودکان:

هوش دیداری فضایی ، هوش مکانی، هوش تصویری یا هوش فضایی، همگی نام هایی هستند که بر روی یکی از قابلیت های مهم ما انسان ها گذاشته شده اند.

هوارد گاردنر، نظریه پرداز هوش های چندگانه، با معرفی این قابلیت به عنوان یکی از انواع هوش، توجه بیشتری را به سوی این توانایی انسان ها جلب نمود.

در این مقاله به این هوش، ویژگی های آن و نیز معرفی فعالیت هایی برای تقویت آن در کودکان می پردازم.

نکته:

در متن زیر، از اسامی مختلف این قابلیت، مانند هوش دیداری، هوش فضایی، هوش مکانی، هوش دیداری فضایی و … برای اشاره به این نوع از هوش استفاده نموده ام که نام های مختلفی هستند که همگی به این قابلیت انسان اشاره دارند.

هوش دیداری فضایی چیست؟

می توان گفت که به استفاده و تفسیر تصاویر و الگوها و نیز توانایی ایجاد یا چینش دوباره اشیاء به‌صورت سه‌بعدی، هوش دیداری فضایی گفته می شود.

بنا بر این تعریف، هوش دیداری فضایی (visual_spetial intelligence) ارتباط بسیار زیادی با شناسایی و برقراری ارتباط با اشکال، تصاویر، رنگ ها، خطوط، هندسه فضایی، نمادهای تصویری و گرافیکی و توانایی تجسم و تصور صحنه ها و افکار در ذهن دارد.

 

ویژگی های افراد باهوش در زمینه هوش دیداری مکانی:

افرادی با هوش مکانی بالا در جهت یابی، نقشه خوانی، مسیریابی، ترسیم، تجسم و پیش بینی موقعیت های مکانی، فضایی، تصویری و دیداری بسیار موفق هستند.

• آنها ارتباط بسیار خوبی با رنگ ها، المان های گرافیکی، عکس ها و تصاویر برقرار می کنند.
• قدرت تجسم و تصور خیلی خوبی دارند. 
• به هندسه علاقمند هستند و آن را به سادگی درک می کنند.
• به ترسیم خطوط و تصاویر علاقمند هستند و در این کار مهارت دارند. حتی اگر به صورت خط خطی کردن یک برگه کاغذ در حین فکر کردن و یا هنگام صحبت با تلفن باشد.
• آنها درک فضایی بالایی دارند و مثلاً می توانند تصور کنند که وقتی از بالا به طور مستقیم به یک جسم یا مکان خاص نگاه می کنند، آن را چطور می بینند.
• از خواندن کتاب هایی با تصاویر زیاد لذت می برند.
• خواب ها و رویاهای واضحی می بینند.
• از سرگرمی ها و معماهای تصویری لذت می برند.
• به عکاسی و فیلمبرداری برای ثبت چیزهای مختلف علاقه دارند.
• نسبت به رنگ ها و تفاوت های آن ها حساس و دقیق هستند.
• مسیر خود را در مکان های ناآشنا راحت تر از سایرین پیدا می کنند.
• می توانند با چشمان بسته، تصاویر روشنی را تجسم کنند.
• به کار با جداول، نمودارها و نقشه ها علاقه دارند.

مشاغل مرتبط با هوش دیداری فضایی:

افرادی با توانایی بالا در زمینه دیداری فضایی، در مشاغل مختلفی از شکارچی و دیده بان و راهنما و مسیریاب گرفته تا طراح داخلی، معمار، نقاش، مجسمه ساز، مخترع، طراح مد و لباس، مهندس مکانیک، دریانورد و خلبان و حتی فرمانده ارتش در میدان جنگ، شطرنج باز و راننده می توانند موفق تر از سایرین باشند.

آیا می توان هوش مکانی دیداری را افزایش داد؟

 تئوری هوش های چندگانه گاردنر، دو خبر خوشحال کننده در زمینه همه انواع مختلف هوش برای ما دارد. آن دو خبر این ها هستند:

 ۱_ همه انسان ها از همه انواع هوش ها در وجود خود برخوردارند.

۲_ می توان با تمرین، انجام فعالیت های مناسب و قرارگیری در محیط مساعد، سطح هر یک از این هوش ها را نسبت به سطح اولیه خود بالاتر برد و آن ها را تقویت کرد.

بر این اساس همه ما انسان ها از هوش دیداری فضایی، برخورداریم و می توانیم آن را پرورش داده و تقویت کنیم.

تاثیر هوش مکانی بر زندگی:

با توجه به توضیحاتی که درباره هوش مکانی داده شد می توان به خوبی به ارزش و اهمیت این توانایی انسان در زندگی و فعالیت های روزمره پی برد.

به عنوان چند مثال ساده، اگر در هوش تصویری فضایی مهارت بیشتری داشته باشید:

وقتی به یک شهر یا محله ناآشنا رفته باشید، زودتر می توانید مسیر خود را پیدا کنید. 

وقتی که می خواهید برای خانه خود مبل و دکوراسیون تهیه کنید، می توانید از قبل، نوع و چیدمان مناسب تر را در ذهن خود تصور و آن را بررسی کنید.

حتی می توانید با دیدن یک پارچه بفهمید که پس از دوخته شدن، چه لباسی خواهید داشت.

این توانایی در رانندگی هم به کمک شما می آید؛ هوش فضایی بالاتر، سبب رانندگی ماهرانه تر شده و در پارک کردن اتومبیل و یا فرار از یک گره کور ترافیکی و یا عبور از یک گذرگاه نامناسب با یک انتخاب هوشمندانه به شما کمک خواهد کرد.

تأثیر هوش مکانی در آموزش های مدرسه:

بیشترین تأثیر هوش دیداری مکانی در بین دروس مدرسه، به دروس ریاضی به ویژه بخش های هندسه ی این درس، علوم‌، هنر و خواندن برمی گردد.

البته نتایج برخی تحقیقات نشان داده است که کودکانی با هوش مکانی بالاتر، حتی در محاسبات عددی نیز موفق تر بوده اند. 

بازی ها و فعالیت های مناسب برای پرورش هوش مکانی در کودکان:

در این قسمت به معرفی فعالیت ها و بازی هایی می پردازم که استمرار بر آن ها می تواند سبب تقویت هوش دیداری فضایی در کودکان و حتی بزرگسالان گردد.

اسباب بازی های ساختنی:

بازی با لگو، مکعب ها و بلوک های خانه سازی و به طور کلی هر گونه اسباب بازی ساختنی و سرهم کردنی، سبب تقویت این هوش در کودکان می گردد.

 

بازی با احجام هندسی:

سر و کار داشتن و بازی با احجام هندسی مختلف مانند مکعب های چوبی یا پلاستیکی و حتی قوطی های خالی کبریت یا جعبه های کفش و … به تقویت و پرورش هوش فضایی مکانی کودکان کمک بسیار زیادی می کند.

 اوریگامی و کاردستی:

اوریگامی یا همان ساخت کاردستی به وسیله تا زدن کاغذ هم به پرورش این توانایی در کودکان کمک می کند.

از کودک بخواهید که ساخت یک کاردستی ساده با کاغذ را مرحله به مرحله همراه با شما دنبال کند. در صورت لزوم او را کمک و راهنمایی کنید.

• بازی با گل رس یا خمیر و ساخت مجسمه و اشیاء و اشکال گوناگون نیز فعالیت مناسبی در جهت تقویت این هوش در کودکان به حساب می آید.
• سنگ هایی با اندازه های مختلف، در اختیار کودک  قرار دهید و از او بخواهید با رنگ آمیزی کردن با گواش یا پاستل، آن ها را به شکل یک حیوان یا شی ء دیگر در آورد.
• ساخت ماکت با وسایل مختلف به همراه کودک هم یک فعالیت مفید در پرورش هوش مکانی کودکان، محسوب می شود.

 پازل و جورچین:

انواع مختلف پازل یا جورچین های گوناگون را از سنین خردسالی در اختیار کودک قرار دهید. این ها اسباب بازی های ارزشمندی هستند که تأثیر زیادی بر پرورش هوش تصویری کودکان می گذارند.

ماز:

ماز به مسیرهای مارپیچ و تو در تویی گفته می شود که یک ورودی و یک خروجی دارند و فرد باید مسیر خروج از آن را پیدا کند. این فعالیت هم یکی دیگر از تمرینات مفید برای تقویت هوش دیداری کودکان محسوب می شود. بسته به سن و توانایی کودک، می توانید انواع گوناگونی از آن را در سطوح مختلف، در اختیار فرزندتان قرار دهید.

طراحی، نقاشی و ترسیم:

• طراحی و نقاشی را در برنامه های فرزندتان بگنجانید و سعی کنید در حد فهم و توان کودک، او را با پرسپکتیو و چگونگی رعایت آن در نقاشی هایش آشنا کنید.

برای درک بهتر مفهوم پرسپکتیو، در شرایط مناسب بیرون از خانه، این مفهوم را به طور عینی به کودک نشان دهید و درباره آن با کودک صحبت کنید.

• ترسیم اشکال هندسی به ویژه اشکال حجم دار و سه بعدی را بر روی کاغذ با کودک تمرین کنید.

تجسم، تصور و تخیل:

تجسم قوی و توانایی دیدن با چشم ذهن، یکی از ویژگی های اصلی افرادی است که هوش تصویری فضایی بالایی دارند.

• برای پرورش این توانایی فرزندتان از او بخواهید با نگاه کردن به ابرها، کوه ها، سنگ ها و صخره ها و عناصر مختلف موجود در طبیعت، تصاویر مختلفی را در ذهن خود ایجاد کند و آن ها را به شکل موجودات مختلفی تجسم کند.
• گاهی از او بخواهید با چشمان بسته به شما گوش کند و صحنه هایی را که شما برایش توصیف می کنید، در ذهن خود مجسم کند. برای قدرت دادن به تصورات کودک از مواردی مانند رنگ، صدا، بو، مزه و … در توصیف خود از یک اتفاق یا صحنه، استفاده کنید.

کلاژ:

کلاژ یا تکه چسبانی، به یکی از تکنیک های هنرهای تجسمی گفته می شود که با کنار هم قرار دادن و چسباندن قطعات مختلفی از جنس های مختلف، یک اثر هنری خلق می شود.

 

 

کلاژ با قطعاتی از چوب، پارچه، برگ، نخ کاموا، خرده های کاغذ، چرم یا فوم و … یک فعالیت سرگرم کننده و جالب برای کودکان است که علاوه بر پرورش هوش دیداری فضایی کودکان، سبب افزایش خلاقیت آن ها نیز می گردد.

 

مکعب روبیک:

سر و کار داشتن و تلاش برای جور کردن یک مکعب روبیک، فعالیت بسیار مفیدی برای پرورش هوش فضایی کودکان محسوب می شود.

شما می توانید تکنیک های مختلف این بازی را نیز به کودک بیاموزید و به او در جور کردن وجوه مکعب کمک کنید.

شطرنج:

برای بالا بردن سطح هوش مکانی کودک به او شطرنج بیاموزید. از آن جایی که بازی شطرنج، نیازمند طراحی استراتژی های ویژه و پیش بینی و تجسم حرکات حریف است، به پرورش هوش فضایی مکانی بازیکنان، کمک زیادی می کند.

بازی های کامپیوتری استراتژیک:

با وجود معایب زیادی که بر بازی های کامپیوتری برشمرده می شود، نمی توان منکر جذابیت بسیار زیاد و برخی محاسن آن ها برای کودکان شد.

کودکانی که از میان انواع بازی های کامپیوتری، به بازی های استراتژیک علاقه بیشتری دارند، در زمینه هوش فضایی مکانی خود، بیشتر تقویت می شوند.

نقشه و کره جغرافیا:

کودک را از حدود ۴، ۵ سالگی با نقشه های مختلف آشنا کنید و پیدا کردن مسیر را از روی آن ها به او بیاموزید.

همچنین یک کره جغرافیا می تواند یک وسیله جالب و هیجان انگیز برای کودک باشد، اگر با توضیحات ساده و قابل فهم در مورد آن برایش توضیحاتی بدهید و نقاط مختلفی از جهان را بر روی آن، به کودک نشان دهید.

نقشه گنج، یک بازی هیجان انگیز:

شما می توانید نقشه خوانی را به یک بازی جذاب برای کودکان تبدیل کنید.

به عنوان مثال یک نقشه ساده از محیط اتاق ترسیم کنید و جای وسایل اصلی آن را با طرح های ساده یا علائم قراردادی مشخص کنید. 

وسیله ای را در قسمتی از اتاق پنهان کنید و از کودک بخواهید با توجه به نقشه و نشانه هایی که در آن گذاشته اید و دستورالعملی که مشخص کرده و به او داده اید، جای گنج را پیدا کند. 

این بازی، علاوه بر جذابیت و سرگرم کنندگی برای کودک، سبب افزایش مهارت او در استفاده از نقشه شده و به پرورش هوش مکانیش، کمک می کند.

پلان:

از کودک بخواهید طرحی از اتاق خود، در حالی که از بالا به آن نگاه می کند، ترسیم کند. کودک برای تصور چیزی که از بالا خواهد دید، به استفاده از هوش دیداری فضایی خود نیازمند است.

در مراحل ابتدایی و به عنوان تمرینی ساده تر از کودک بخواهید، به یک وسیله حجم دار مانند یک جعبه، یک کلاه، یک قیف یا یکی دیگر از وسایل آشپزخانه و یا یکی از اسباب بازی هایش نگاه کند و تصور کند که آن را از بالا یا از پشت، از زیر یا از رو به رو  به چه شکلی خواهد دید. سپس آن را برای شما رسم کند و یا از بین گزینه هایی که شما رسم کرده اید ، گزینه درست را انتخاب کند.

جمع بندی:

هوش تصویری فضایی، یکی از انواع هوش های چندگانه بوده و پرورش آن در کودکان، علاوه بر تأثیری که در آموزش های مدرسه و یادگیری های کودک به جا می گذارد، سبب سهولت بسیاری از امور در زندگی شخصی و حتی شغلی آن ها می گردد.

روش ها و تمرین های مؤثری وجود دارد، که می توان با انجام و استمرار بر آن ها، این قابلیت را در وجود خود یا کودکانمان افزایش دهیم. تعدادی از این فعالیت ها در مطلب فوق معرفی شده اند.

 

به جز این مطلب ویدیوی چند راهکار ساده برای والدین جهت تقویت هوش دیداری فضایی کودکان هم به این موضوع می پردازد.

 

مطالب مرتبط دیگر:

چند راهکار ساده برای والدین جهت تقویت هوش منطقی ریاضی در کودکان

 

پرورش و تقویت حافظه دیداری در کودکان(کاربرگ آموزشی)