مهارت حل مسئله در کودکان(چگونه از قدرت مسائل برای رشد فرزندمان استفاده کنیم؟)
حتماً درباره مهارت حل مسئله در کودکان و اهمیت اون برای بچه ها زیاد شنیده اید، در این مطلب می خوام به دلایل اهمیت این مهارت و تأثیری که بر رشد ذهنی کودکان می گذاره بپردازم.
یکی از نظریه های یادگیری معتقده ذهن انسان جویای تعادله و در شرایط عادی هم در تعادل به سر می بره . وقتی فرد با مسئله یا چالش جدیدی مواجه میشه، پرسشی در ذهن او شکل می گیره. این پرسش باعث میشه که ذهن از تعادل خودش خارج بشه. بازگشت ذهن به تعادل در گرو حل اون مسئله و رسیدن به پاسخه. بنابراین ذهن تلاش می کنه تا با یافتن جواب و راه حل، تعادلش رو دوباره به دست بیاره .
اما در طی این فرآیند راز مهم و ارزشمندی نهفته: سطح تعادل ثانویه ای که ذهن پس از حل اون مسئله در اون جایگاه قرار می گیره، بالاتر از سطح تعادل اولیه و جایگاهیه که ذهن قبل از طرح اون پرسش در اون قرار داشته.
یعنی ذهن در طول حل اون مسئله یا رسیدن به پاسخ سؤالی که براش ایجاد شده بود، رشد می کنه و به سطح فکری و مهارتی بالاتری ارتقا پیدا می کنه.
چرا مسائلی که بر سر راه ما قرار می گیرند ارزشمندند؟
پیشرفتی که در اثر حل مسائل در ذهن و تفکر انسان رخ میده، نشون میده که مسائل و چالش هایی که در زندگی بر سر راه ما قرار میگیرند، چقدر ارزشمند هستند و ما نباید از برخورد با اونا و حلشون بترسیم و فرار کنیم .
شما با حل هر مسئله جدید، تجربه ای متفاوت کسب می کنید، راه حل و شیوه جدیدی رو امتحان می کنید، به موضوعات از زاویه متفاوتی نگاه می کنید و نتایج جدیدی می گیرید.
مسائل ذهن رو تمرین می دهند و اونو ورزیده تر، متفکرتر و خلاق تر می کنند. برای همینه که مهارت حل مسئله در کودکان در سال های اخیر اینقدر مورد توجه قرار گرفته و به عنوان یکی از مهارت های اصلی و با ارزش شناخته میشه .
مهارت حل مسئله چگونه پرورش پیدا می کند ؟
این مهارت هم، مانند همه مهارت ها و قابلیت های دیگه ی انسان با تمرین و تکامل بهبود و توسعه پیدا می کنه.
کودکی که در چند ماهگی تلاش می کنه دستش رو به سمت دهانش ببره یا جغجغه ای رو برداره، دانش آموزی که در مدرسه به دنبال جواب یک سوال درسی یا مسئله ریاضی می گرده و جوانی که به دنبال یاد گرفتن رانندگی یا یک مهارت جدید در ورزش مورد علاقه اش هست و یا حتی بزرگسالی که سعی می کنه مشکلش رو در رابطه اش با همکار، همسر یا همسایه اش برطرف کنه، همه در حال حل مسائل زندگی خودشون هستند.
بنابراین مهارت حل مسئله فقط به حل کردن مسائل ریاضی مدرسه محدود نمیشه. بلکه تک تک کارهایی که در طول روز انجام میدیم که شاید حتی برای لحظه ای ما رو به فکر وامی دارن یا سؤالی برامون ایجاد می کنند، مسائلی هستند که به دنبال پاسخی می گردند.
برای همینه که میگن زندگی بزرگترین آموزگار انسانه و تنها کاری که برای برخوردار شدن از آموزشهاش لازمه انجام بدیم اینه که از سر راهش کنار بریم و بهش اجازه بدیم به شیوه خودش ما و فرزندانمون رو آموزش بده.
افرادی که در زندگیشون مشکلات حل نشده فراوانی وجود داره، افرادی هستند که از مهارت حل مسئله خوبی برخوردار نیستند و این مهارت در اونا به خوبی پرورش پیدا نکرده. چون هیچ مسئله لاینحلی برای کسی که به این مهارت مجهز باشه، وجود نداره.
مهارت حل مسئله در چه زمینه هایی به کودکان ما کمک می کنه؟
با توجه به اثربخشی زیاد این مهارت در موفقیت های تحصیلی، شغلی، مالی، اجتماعی و ارتباطی، باید توجه ویژه ای به تقویت این مهارت در فرزندانمون داشته باشیم . حتی بیشتر یا حداقل درحد توجهی که به مسائل درسی بچه ها داریم.
چون می دونیم که مسائل و پرسش ها این امکان رو ایجاد می کنند که از همون ابتدا ذهن کودک، فعال، پویا، متفکر و پرسشگر بار بیاد و ما در نهایت فرزندی هوشمندتر و خلاق تر داشته باشیم.
شاید دونستن و یادآوری ارزش مسئله ها و سؤالات، کمک کنه که در برخورد با کودکان رفتار متفاوتی رو در پیش بگیریم.
در مقابل مسائل پیش روی کودکان چگونه رفتار کنیم؟
معمولاً حل سریع مسائل و مشکلاتی که برای کودکان پیش میاد خیلی برای بزرگسالان وسوسه برانگیزه.
اونا معمولاً حوصله و زمان کافی ندارند تا بایستند و ببینند کودکی خردسال در حال تلاش سختی برای پوشیدن جوراب یا بستن دکمه های لباسشه. بزرگسالان معمولاً ترجیح می دهند خودشون خیلی زودتر و باکیفیت بالاتر اون کار رو برای کودک انجام بدهند و کودک رو از چالشی که گرفتارش شده رها کنند.
گاهی هم دیدن سعی و خطاهای بی ثمر کودکان برای حل یک مسئله کوچک و به ظاهر بی اهمیت، ما رو به ترحم وا می داره و ترغیبمون می کنه هر چه سریع تر مشکل کودک رو براش حل کنیم .
کودکان خردسال معمولاً خودشون علاقه زیادی به حل مسائل و انجام کارهای جدید و تجربه کردن چیزهای مختلف دارند، اما تکرار مداوم رفتارهای بازدارنده از طرف بزرگسالان، از همین کودک، فرزندی ناتوان و بی اعتماد به نفس می سازه که بعد از مدتی دیگه خودش هم رغبت و انگیزه اش رو از دست میده و علاقه ای به تجربه کردن چیزهای جدید و یا حتی انجام کارهای شخصی خودش نداره و از لذت حل مسائل و موهبت کسب این مهارت ارزشمند هم محروم میشه.
کمک ویژه به کودکان:
در کنار فرصت دادن به کودک برای حل کردن چالش ها و رسیدن به راه حل های شخصی، ممکنه شرایطی پیش بیاد که کودک با وجود تلاش زیاد موفق به یافتن راه حل و پاسخ نشه و یا کاری که قصد انجام اون رو داره از حد توان جسمی او خارج باشه . در چنین شرایطی حمایت هوشمندانه و راهنمایی کودک برای رسیدن به راه حل و یا حتی کمک فیزیکی مختصری به او باعث میشه که از ناامیدی، احساس ضعف و شکست و از بین رفتن اعتماد به نفس کودک جلوگیری بشه و این کار نه تنها بد نیست بلکه در مواردی الزامیه.
به یاد داشته باشیم که مسائل قراره کمک کنند تا کودکان از نظر فکری، جسمی و احساسی تقویت بشن، مهارت حل مسئله رو یاد بگیرن و در کنار اون از اعتماد به نفس بالاتر و خودپنداره مثبت نسبت به خودشون برخوردار بشن نه اینکه احساس عدم توانایی و کلافگی کنند، اعتماد به نفسشون کاهش پیدا کنه و انگیزه شون رو برای تلاش های بعدی از دست بدهند.
امیدوارم این مطلب کمک کنه دفعه ی بعد که دیدید فرزندتون یا هر کودک دیگه ای با مسئله یا مشکلی مواجه شده به جای رفع سریع اون، به کودک فرصت بدید و حمایتش کنید که خودش فکر کنه، راه حل هایی رو ابداع کنه و با ابزارها و امکانات جسمی و ذهنی ای که داره اونو حل کنه و طعم شیرین پیروزی و فائق اومدن بر اون مسئله رو بچشه.
برای شنیدن فایل صوتی این مقاله اینجا کلیک کنید.
نویسنده: ملیحه پورنامداری
منبع تصویر: blog.kinedu.com
«شش بازی فکری برای کودکان پیش از دبستان» را هم مطالعه نمایید.
دیدگاهتان را بنویسید